۲۷ام مرداد، فعالان حوزه کسبوکار در هتل قلب تهران به میزبانی «سکان» برای اولین رویداد بازاریابی بازگشتی ایران دور هم جمع شدند. در رویداد Retention Summit هفده متخصص از برندهای تأثیرگذار در کشور تجربیات موفق خود در این زمینه را با شرکتکنندگان به اشتراک گذاشتند. در این رویداد ۴۵۰ نفر بهصورت حضوری و ۱۵۰ نفر بهصورت آنلاین شرکت کردند.
رویداد از ساعت ۹ صبح و با پذیرش شرکتکنندگان حضوری رویداد آغاز شد. زمان شمار روی سن شرکتکنندگان را به انتظار برای شروع رویداد فرامیخواند. برنامهایی در سالن با صدای آرمان سلطانزاده آغاز شد که از «آغاز، پایان و بازگشت» میگفت. بعد از آن در ویدئوی خوشامدگویی تصاویری از آغاز و پایان چیزها و بازگشت به زندگی فضا را برای سخنرانی سخنرانان آماده کرد.
در ادامه از شما دعوت میکنیم ویدیو خلاصه رویداد را تماشا کنید.
بازاریابی بازگشتی؛ یک چرخه کامل
ریتنشن سامیت با ارائه مسعود انصاری تحت عنوان «تشریح چرخه بازاریابی بازگشتی» شروع شد. او در این ارائه، چرخه بازاریابی بازگشتی را به طور کامل تشریح کرد. انصاری دارای مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه علامه طباطبایی است، بیش از ۱۴ سال در زمینه تدریس بازاریابی دادهمحور سابقه دارد و بهعنوان مشاور و مجری پروژههای بازاریابی دیجیتال فعالیت میکند.
او پس از تعریفی ساده از بازاریابی بازگشتی و بیان مهمترین اهداف و جایگاه آن در منحنی PLC و قیف بازاریابی و فروش گفت. وی به چالشهای آغاز بازاریابی بازگشتی در ابتدای کار اشاره کرد و از عواملی گفت که به ما نشان میدهند، چه زمانی برای شروع این استراتژی مناسب است.
«متخصصان معتقدند که اگر ۵۰ تا ۶۰ درصد از مشتریان ما، خریداران جدید نیستند، باید هرچه سریعتر برنامههای بازاریابی بازگشتی را آغاز کنیم.»
انصاری خطرات بهموقع اجرانشدن بازاریابی بازگشتی را خاطرنشان و کانالها، ابزارها و منابع داده برای این نوع بازاریابی را معرفی کرد و ارائه خود را با نمایش شمایی کلی از چرخه بازاریابی بازگشتی به پایان رساند.
در دستان اختاپوس
در سخنرانی دوم رویداد، احسان امیری، مدیر CRM «اسنپ فود» و فارغالتحصیل در رشته MBA از دانشگاه علامه طباطبایی، از چگونگی فعالیتهای بازاریابی بازگشتی در «اسنپ فود» بهعنوان یکی از بزرگترین کسبوکارهای B2C در ایران گفت. او برنامههای CRM «اسنپ فود» را به دو بخش تقسیم کرد:
۱- برنامههای Transactional CRM، شامل فعالیتهایی که ناظر بر رفتار گذشته مشتری است.
۲- فعالیتهایی از جنس Behavioral CRM که ناظر بر رفتار مشتری در لحظه است. «اسنپ فود» به کمک مارکتینگ اتومیشن، این رفتارها را در لحظه رصد کرده و با مشتری تعامل میکند.
امیری در تشریح برنامههای بازاریابی بازگشتی و ارتباط با مشتریان در اسنپ فود گفت: «اسنپ فود به دلیل داشتن ذاتی High Frequent (یعنی کسبوکاری که مراجعه مشتری به آن روزانه و مداوم است)، میتواند به طور مداوم مشتریان خود را با فعالیتهای Transactional به سمت خرید هدایت کند.»
او نموداری از وضعیت سرویسهای «اسنپ فود» را در سه ماه گذشته ارائه و بررسی کرد و مروری داشت بر تاریخچهای برنامههای CRM و بازاریابی بازگشتی در «اسنپ فود» و داستان اختاپوسی را گفت که مشتری از دستش فرار نکرد! اختاپوس نام موتوری است که در «اسنپ فود»، برای کمک به بازاریابی بازگشتی از آن استفاده میکنند.
او در ادامه با عنوان مثالی، شیوه بررسی رفتار و درک مشتری توسط اختاپوس را تشریح کرد و مزایا و خروجیهای این سیستم را نام برد.
تکنولوژیهای جدید و بازاریابی بازگشتی
پوریا حداد مدیرعامل رسانه فیلاگر و متخصص هوش مصنوعی در «همراه اول» در ارائهای درباره هوش مصنوعی و متاورس در بازاریابی بازگشتی سخن گفت.
او از خطاهای فکری رایج درباره هوش مصنوعی صحبت کرد و از سرعت رشد تصاعدی علم گفت. حداد به نیازهای اصلی مشتریان امروز برندهای بزرگ و نقش هوش مصنوعی در رفع آنها را اشاره کرد. حداد در سخنرانیاش با مثالی از Spotify نشان داد که چگونه با استفاده از هوش مصنوعی میتوان علایق کاربران را شاخت و تجربه کاربری بهتری برای آنها ساخت.
او در بخش دیگری از ارائه خود، درباره تفاوت نسلهای شبکه جهانی اینترنت (web 2.0، web 1.0 و web 3.0) سخن گفت. «در نسل web 1.0 رابطه کاربران با اینترنت، یکطرفه بود و آنها هیچ تعاملی با سایتهایی که مشاهده میکردند نداشتند. سایتها تنها بهمثابه روزنامههای آنلاینی بودند که اطلاعاتی را به افراد منتقل میکردند. اما نسل web 2.0 به مردم امکان داشتن رسانه در شبکههای اجتماعی و تعامل را داد. مانند چیزی که ما امروز آن را تجربه میکنیم. در web 2.0، تعاملات بهصورت دوبعدی و متنی است. کاربران صاحب هیچ بخشی از اینترنت نیستند و اگر سرورهایی مانند Youtube و Instagram روزی از بین بروند، اطلاعاتشان هم حذف میشود. در web 3.0 اما افراد صاحب بخشی از اینترنت هستند. سهام کاربران با کمک NFTها و توکنها در بلاکچین ثبت میشود و تعامل افراد با اینترنت بهصورت تجربه کاربری سهبعدی شکل میگیرد. اگر در گذشته فقط عکس محصول را در اینترنت میدیدیم، امروز میتوانیم آن را بهصورت سهبعدی تجربه کنیم و این همان دنیای متاورس است.»
بالارفتن از هرمهای مهجور
در بخش چهارم علیجاه شهربانویی، مشاور برندینگ، بازاریابی و تبلیغات از شرکت «بیمه داتکام» به برنامه ارتباطات بازاریابی، برند و نقش آن در بازگشت مشتریان پرداخت. او سخنانش را با یادآوری یک هرم مهجور آغاز کرد. او با استفاده از هرم آگاهی برند، به این موضوع پرداخت که یک برند چگونه میتواند به مرحلهای برسد که مشتریان آن را به هم توصیه کنند.
شهربانویی در سخنرانیاش تأثیر عوامل مختلف از محصول تا برنامههای بازاریابی در بازاریابی بازگشتی را توضیح داد. شهربانویی در پایان درباره مفهومی به نام «وسعت برند» صحبت کرد و گفت: وسعت برند فراتر از پتانسیل فروش است. وسعت برند در مورد این است که آیا در زمان خرید هم مشتری به برند ما فکر میکنند یا نه؟
بازاریابی بازگشتی از زبان مدیران عامل
بعد از اولین دور سخنرانیها پنل اول مدیران عامل با موضوع «اهمیت نگهداشت مشتری در رشد کسبوکار» آغاز شد. مدیریت این پنل بر عهده رسول قربانی بود.
مسعود حمیدزاده؛ مدیرعامل «پونیشا»، حمید محمودزاده؛ بنیانگذار و ایدهپرداز شرکت دیدار، مانوئل اوهانجانیانس؛ مؤسس «ایسمینار» و طه رضوی؛ همبنیانگذار «شب»، میهمانان این پنل بودند.
رسول قربانی این پنل را با این سؤال آغاز کرد که مدیران ارشد حاضر در پنل چهقدر تأثیر بازاریابی بازگشتی را بهصورت واقعی در کسبوکارهایشان حس کردهاند. در پاسخ به این سؤال مسعود حمیدزاده توضیح داد که بیش از ۷۰ درصد کل میزان پروژههای ثبتشده در پونیشا از مشتریان بازگشتی است.
حمید محمودزاده در پاسخ به همین سؤال گفت که او مهمترین کار خود در دیدار را ریتنشن میداند. او ادامه داد که هزینههای مارکتینگ و جذب از فروش اول و سود کسبوکار از فروشهای بعدی است. طه رضوی نیز در کسبوکار اجاره اقامتگاه موضوع بازگشت را بسیار حیاتی دانست.
مانوئل اوهانجانیانس همچنین در این پنل از ماهیت رفتار احساسی مشتریان و تاثیر رویدادهایی مانند تعطیلات در پلتفرم ایسمینار و تلاشهایش برای بازگرداندن مشتریان این برند گفت. او عنوان کرد که هزینه تمام شده برای جذب یک مشتری جدید بسیار بیشتر از بازگرداندن مشتریان قدیمی در این کسبوکار است.
بازی با کلمات بازاریابی یا همان RS Game
بعد از برگزاری پنل، شرکتکنندگان برای پذیرایی و شبکهسازی به بیرون از سالن راهنمایی شدند. در این بخش یک بازی جذاب هم در جریان بود. در پشت کارتهای شرکتکنندگان، بخشی از یک کلمه از یک اصطلاح بازاریابی نوشته شده بود. آنها باید بین کارتهای دیگر شرکتکنندگان به دنبال کلمهٔ دیگری میگشتند تا اصطلاح خودشان را کامل کند. بیش از ۱۰۰ شرکتکننده در این بازی شرکت کردند.
وضعیت بازاریابی بازگشتی در ایران
بعد از زمان استراحت، محمد اشرف و اشکان قدیمی گزارشی آماری از بازاریابی بازگشتی در کسبوکارهای ایرانی در دو سال گذشته ارائه دادند. محمد اشرف فارغالتحصیل MBA از دانشگاه صنعتی شریف و مدیرعامل «سکان» است. اشکان قدیمی نیز از فعالان صنعت کسبوکارهای آنلاین، فارغالتحصیل ارشد مهندسی صنایع از دانشگاه شریف و از همبنیانگذاران و مدیران «نجوا» است.
محمد اشرف باتکیهبر تجربیات خود در «سکان»، در ارائه خود عنوان کرد که در دو سال اخیر، بیش از ۵۲۰۰ کسبوکار ایرانی به پیاده کردن استراتژیهای بازاریابی بازگشتی تمایل نشان دادند که ۹۰٪ از آنها در سازمان خود به دلیل عواملی مانند نبود زیرساخت ثبت دادههای مشتریان، عدم آگاهی درباره اهمیت دادهمحوری در سازمانها و فقدان متد و ابزارهای تحلیل داده مشتریان امکان تصمیمگیریهای دادهمحور را نداشتند. او نداشتن تیم اجرایی را نیز از دیگر عوامل ناکارآمدی در حوزه دادهمحوری عنوان کرد.
اشکان قدیمی نیز در ارائه خود به بررسی جامعه آماری مخاطبان بازاریابی بازگشتی «نجوا» در بین سازمانها پرداخت. دادههای این ارائه در بازه زمانی از فروردین ۱۴۰۰ تا خرداد ۱۴۰۱ و از بین کسبوکارهایی که در ماه بهصورت مستمر حداقل ۱ کمپین را در هر کانال داشتهاند بهدستآمده بود. در این پژوهش رفتار کسبوکارها در کانالهای ریتنشن مارکتینگ در طول هفته بررسی شده بود. آنها با تفکیک صنایع متوجه تفاوت در نتیجه بازاریابی بازگشتی در بین این کسبوکارها در روزها و ساعتهای مختلف هفته شدند. بر اساس این پژوهش مشخص که کانالهای مختلف در صنایع و کسبوکارهای مختلف نیز بازخوردهای متفاوتی دارد.
آنها در این ارائه از توان پذیرش بازاریابی بازگشتی در کشور توصیفی ارائه و رفتار کسبوکارهای ایرانی در استفاده از ابزارهای اجرای بازاریابی بازگشتی «نجوا» و «سکان» را بررسی کردند. چالش کسبوکارها در این حوزه و نتایج و فرصتهای بازاریابی بازگشتی دادهمحور از دیگر موضوعاتی بود که در این بخش ارائه شد.
تجربه پیادهسازی باشگاه مشتریان
بخش بعدی رویداد Retention Summit، ارائه مهرداد نوری بود. او که مدیر بازاریابی آکادمی دیجیتال مارکتینگ «دهبان» و مؤسس آژانس «بهینه مارکتینگ» است، از نقش باشگاه مشتریان در بازگشت مشتریان سخن گفت.
او در مثالی از یک نمونه واقعی، مراحل شناخت مخاطبان و خدمترسانی به باشگاه مشتریان برای وفادار کردن آنها را تشریح کرد و به چالشها و راهکارهای این مسیر اشاره کرد. او گیمیفیکیشن را در راستای ایجاد انگیزه برای مشتریان معرفی کرد و در پایان نگاهی انداخت به نتایج آماری راهاندازی باشگاه مشتریان.
دیجیکالا چگونه مشتریانش را بر میگرداند؟
علیرضا کریمی ارائه بعدی این رویداد را با عنوان «سناریوهای مارکتینگ اتومیشن در دیجیکالا» به عهده داشت. کریمی که مشاور و متخصص مارکتینگ اتومیشن است، در سالهای اخیر با کسبوکارهایی از جمله دیجیکالا، علیبابا و اسمارتک همکاری کرده است.
او در این ارائه از تلاشها و چالشهای به قول او «سیاهچاله» ریزش مشتریان در دیجیکالا سخن گفت و انواع مدلهای ریزش مشتریان را شرح داد. کریمی مارکتینگ اتومیشن را راه نجات از این سیاهچاله نام برد و ارائهدهندگان این سیستم را معرفی کرد اما در نهایت عنوان کرد که هیچ بهترینی برای ابزارهای مارکتینگ اتومیشن وجود ندارد. وی در آخرین بخش از این ارائه، امکانات سیستم مارکتینگ اتومیشن را بهتفصیل شرح داد و از نمونههایی که دیجیکالا تجربه کرده بود، آماری ارائه داد.
اشتباههای متداول در بازاریابی بازگشتی
در ادامه برنامه با محمدحسین خمجانی مدیر دیجیتال مارکتینگ آپارات همراه بودیم. او درباره اشتباهات رایج در بازاریابی بازگشتی صحبت کرد. خمجانی در ابتدای این ارائه از اهمیت Retention Marketing صحبت کرد و مثالهایی در این باره زد.
او در ادامه از روشهای کمپینهای بازاریابی بازگشتی و روشهای مختلف Segmentation مانند روشهای زیر گفت:
- فرستادن پیامهای شخصیسازی شده مانند ارسال کدهای تخفیف یا پیشنهادات خرید، بر اساس خریدهای قبلی مشتریان.
- ارسال ایمیل به کسانی که ایمیلهای قبلی با این موضوع را باز و یا روی لینکهای موجود در ایمیل کلیک کردهاند.
- استفاده از ابزارهای push notification، فقط برای کسانی که روی آنها کلیک کرده و اکشنی داشتهاند.
- ارسال پیامک به کاربرانی که به پیامکهای قبلی با موضوعی خاص علاقهمند بودهاند.
- تماس تلفنی با فردی که میدانیم به محصول یا خدماتی علاقه دارد.
خمجانی در ارائه خود به شرکتکنندگان توصیه کرد که کمپینهای خود را همیشه بر اساس دادهها و نه درک شهودی جلو ببرند. او از شیوههای دیگر بازاریابی سخن گفت که میتواند به بازاریابی بازگشتی کمک کند و در مثالی توضیح داد که میتوان بهجای تبلیغ برای گرفتن فالوورهای جدید در اینستاگرام در پیجهای دیگر، به فالوورهای قدیمی خود پیام بفرستیم و از آنها بخواهیم که برای اطلاع از اخبار، محصولات جدید، تخفیفها، مسابقات و جوایزمان، صفحه ما را دنبال کنند.
خمجانی در پایان از خطاهای متداول در کمپینهای بازاریابی بازگشتی مانند عدم بخشبندی و باورهای قدیمی در اجرای کمپین گفت و تکنیکهای کوچک ولی تاثیرگذار در نرخ کانورژن را نیز معرفی کرد.
چالشهای بازاریابی بازگشتی در عمل
پایانبخش رویداد Retention Marketing، پنلی با عنوان چالشهای پیادهسازی کمپینهای بازاریابی بازگشتی بود که با حضور مدیران ارشد بازاریابی برگزار شد. عادل طالبی، مؤسس آژانس دیجیتال مارکتینگ «منظم» و مدیر نشر «برآیند» مدیر این پنل بود. او از ۱۳۷۹ در حوزه تجارت الکترونیک و کسبوکارهای آنلاین فعالیت داشته است.
آیسان سبایی، مدیر بازاریابی آچاره، ستاره نیکنژاد، پروداکت مارکتر در کافهبازار، میثم کیهانی، مدیر بازاریابی سفر مارکت و شهاب شیرین، مدیر پرفورمنس مارکتینگ ازکی (Azki) میهمانان این پنل بودند.
عادل طالبی آغاز گفتوگو را با پرسشی درباره فعالیتها و ابزارهای بازاریابی بازگشتی از میهمانان پنل آغاز کرد. او در ادامه از مدیران پرسید که Segmentation را بر اساس چه دادهها و متدهایی انجام میدهند. نکته جالبتوجه در این گفتوگو این بود که مشخص شد استفاده از دادهها و متدها در هر کسبوکاری به فراخور جنس خدمات و کاربران آنها متفاوت است. طالبی در ادامه از کانالهای مورداستفاده برای بازاریابی در این کسبوکارها و درصد بازگشت مشتریان پرسید. در ادامه مدیران درباره چالشهای پیشرو در مسیر بازاریابی بازگشتی، اقدامات و تجربیات موفق خود در این حوزه سخن گفتند و در پایان به سؤالات مخاطبان پاسخ دادند.
مهمانان در این بخش تجربهها و دادههای جالبی درباره بازاریابی بازگشتی در سازمان خود، در اختیار شرکتکنندگان قرار دادند که در اینجا به برخی از آنها اشاره میکنیم:
ستاره نیکنژاد از «کافهبازار»:
- «بازار» در این سالها ابزارهای مختلفی را برای بازاریابی بازگشتی آزمایش کرده است. آنها در ابتدا از ابزار Insider استفاده و تلاش کردند آن را پیادهسازی کنند. اما باتوجهبه حجم بسیار بالای داده در «بازار» که چیزی در حدود ۴۵ میلیون کاربر ماهانه دارد، انتقال دادهها کار دشواری بود. «بازار» به دلیل چالشها و هزینههای زیاد استفاده از این ابزار، در حال ارتقای ابزارهای داخلی خود مانند «پوشال» و «پاکت» است.
- کانال اول در بازاریابی بازگشتی «بازار»، Push Notification است و مدتهاست که دیگر ایمیل کاربران را جمعآوری نمیکنند. آنها در شرایطی که از Push Notification پاسخی نگرفتند به سراغ تبلیغات اساماسی میروند.
- «بازار» برای پشتیبانی توسعهدهندگان پلتفرم مخصوصی دارد که در آن بسیاری از سؤالات آنها را پاسخ میدهد و علاوه بر این در بلاگی به موضوعات چالشی در این حوزه میپردازند. در سایت «بینش بازار» نیز دادههای بسیاری برای چگونگی ساخت کمپین در Search Adds بازار وجود دارد. اما در زمینه Retention Marketing، پیادهسازی این ابزارها دشوار است و توسعهدهندگان، اغلب دادهها را در ابزارهای «بازار» وارد نمیکنند. «بازار» برای برگزاری رویدادها و کلاسهای آموزشی در این زمینه بسیار مشتاق است.
- استراتژی مارکتینگ «بازار» در سال جاری، کار بر روی Generation Z است. گروهی که از عبارات انگلیسی استفاده میکنند و رفتارهای بسیار متفاوتی دارند. «بازار» در صدد است تا چهره جوانتری از بازار ارائه دهد و ارتباطش را با این نسل بهبود ببخشد.
- شاخص دوره ریزش مشتری در «بازار» سه ماه است.
آیسان سبایی از «آچاره»:
- «آچاره» از سال ۱۳۹۸، فعالیت خود را در زمینه بازاریابی بازگشتی آغاز کرد. زمانی که دریافت دادههایش بسیار زیاد است و جذب مشتری جدید هزینه سنگینی دارد. «آچاره» برای فعالیتهای بازاریابی بازگشتی، ابزارهای داخلی خود را طراحی کرد که تمام کانالهای بازاریابی این سازمان را یکپارچه میکند.
- در «آچاره» تنوع سرویس زیاد است و مشتریان هم بسیار با هم متفاوتاند. آنها از سیستم RFM استفاده میکنند و دادههای رفتاری مشتریان را میسنجند. اینجاست که مواردی مانند جنسیت مهم میشود.
- خدمات در «آچاره» اغلب دورهای و به هم مربوط هستند. بر همین اساس آچاره میتواند نیاز بعدی کاربران به سرویسی خاص را با کمک Machine learning و Recommendation System پیشبینی کند و برای مثال بعد از انجام سرویس کولر، پیشنهاد سرویس نظافت منزل را بدهد.
- بیشترین Segment در «آچاره»، نظافت مشتریان و تعمیرات است و البته پردردسرترین! تیم تخصصی بازسازی ساختمان «آچاره» هم بهتازگی فعالیت خود را آغاز کرده است.
- اصلیترین کانال «آچاره» برای بازاریابی بازگشتی، کانال اساماس است. آنها از Push Notification هم استفاده میکنند و یک سال است که استفاده از کانال ایمیل را آغاز کردهاند. تماس تلفنی هم از دیگر ابزارهای مورد استفاده «آچاره» است.
شهاب شیرین از «ازکی»:
- «ازکی» از سال دوم فعالیتش، استراتژیهای بازاریابی بازگشتی خود را آغاز کرد. در صنعت بیمه، وفاداری مفهوم بسیار مهمی است و دادههای مشتریان ارزش فراوانی دارد. به همین دلیل کانال اساماس و تماس تلفنی برای این سازمان کاربرد زیادی دارد. «ازکی» برای فعالیت در این کانال تیمی جداگانه دارد.
- «ازکی» بر اساس متد RFM مشتریان خود را دستهبندی میکند و در مییابد که آخرین خرید آنها چه زمانی بوده و فرکانس خریدشان چقدر است.
- بیمه ماشین از پرتکرارترین خدمات این سازمان است و ۳۰٪ از مشتریان به دلیل فروش ماشین دیگر خرید را تکرار نمیکنند. شاخص ریزش مشتری در این سازمان در بازه ۱ساله است.
میثم کیهانی از «سفرمارکت»:
- در «سفرمارکت»، خرید در سایت تأمینکننده انجام میشود. این سازمان از اوایل سال ۱۳۹۸، Segmentation را در بازار کار خود انجام میداد.
- «سفرمارکت» با شرکت در جلساتی با تیم Insider و webengage، در حال طراحی ابزارهای اختصاصی برای بازاریابی بازگشتی است.
- مخاطبان «سفرمارکت» به دو دسته کثیرالسفر و مشتریان کمسفر تقسیم میشوند و فعالیتهای بازاریابی بیشتر بر روی دسته اول انجام میشود.
- پیشبینی سرویسهای مورد نیاز مشتریان در «سفرمارکت» کار آسانی نیست. به این دلیل که ممکن است اکثر بلیطهای مسافرت توسط آژانسها، سازمانها و یا فردی بهغیراز مسافر خریداری شود.
پایانبخش رویداد Retention Marketing سکان، قرعهکشی بلیت هواپیما به مقصد دلخواه از طرف «سفر مارکت» و اعلام برندگان از میان شرکتکنندگان حضوری و آنلاین بود.
از شما دعوت میکنیم به گالری رویداد سر بزنید و عکسهای رویداد را مشاهده کنید
شما هم تجربه حضور در اولین ریتشن سامیت ایران را داشتید؟ از تجربه خود برای ما بنویسید.